W filozofii najważniejsze sa pytania!!!

Dzis jest:
15.01.2025r.

Jest to :
15
dzien roku


Informacja.

Moja strona www filozofii

Wyjaśniamy pojęcia:

Transcendentalny

czy

transcendentny

Co to jest :

sąd apriorii
lub
sąd aposteriorii

Protagoras i Pirron

Hume,Berkeley, Kant

Czy przyczynowość istnieje?

Berkeley

Czy istnieje materia?

Condillac i jego posąg

Husserl i Fenomenologia

Krytyka nauki



Pamietaj, że

Prawda , jest córką czasu

a nie autorytetu (Bacon)



Chwytaj dzień,weseląc się dziś , nie dowierzaj przyszłości.(Epikur)

Życie jest tylko odroczonym wyrokiem śmierci(J.Woleński)

Wolny czas jest bowiem dla każdego tyle wart , ile on sam.(Arystoteles)

mysli i ludzie-Kant

Zmysłowość i rozum.

Kant musiał przede wszystkim postawić pytanie , jakim to władzom podmiotu zawdzieczamy poznanie przedmiotu?. Wchodziły w gre dwie zasadnicze władze : zmysły i rozum. Dwa istniały stanowiska w sprawie oceny żródeł poznania : racjonalizm i empiryzm Oba były jednostronne: racjonalizm cenił rozum, ale nie cenił zmysłów, empiryzm odwrotnie. Kant ocenił pozytywnie obydwa żródła : oba są niezbędne do poznania , aby poznać rzecz trzeba najpierw wejść z nią w kontakt , czego jedynie mogą dokonać zmysły, i po wtóre trzeba ją zrozumieć , co znów może uczynić jedynie rozum.
To była nauka Kanta o dwóch pniach poznania stanowiąca wielką syntezę racjonalizmu i empiryzmu. W każdym poznaniu przedmiotowym spotykają się dwa czynniki i oba sa równouprawnione, bo oba sa niezbędne.Kant stał na stanowisku , że poznanie odbywa się w dwóch instancjach. Dało mu to do ręki kryterium pewności poznania: wzajemna kontrola umysłu.
Sens nauki Kanta był taki: nie możemy wprawdzie wyjść poza nasze przedstawienia i porównać ich z rzeczami ale mamy dwa rodzaje przedstawień : zmysłowe i racjonalne, wyobrażenia i pojęcia , które możemy porownywać: one kontrolują się wzajemnie i przez kontrolę dają gwarancję prawdy.

Podział Kantowskiej Krytyki Poznania.

Każda z dwóch władz umysłu ma swe odrębne własciwosci i musi być rozważana odrębnie. Zasadami myślenia zajmuje się logika. Kant postawił sobie za zadanie rozwinąć ten dział logiki , który traktuje o myśleniu apriorycznym , a który nazwał "logiką transcendentalną". Poza tym podjąl się zbudowania równoległej nauki o apriorycznych czynnukach poznania zmysłowego; dał jej miani " transcendentalnej estetyki"(nazwa ta jednak się nie przyjęła , choć etymologicznie jest trafna.)
Ale myślenie ("rozum" w najszerszym znaczeniu) obejmuje dwie rózne funkcje: zdolność tworzenia pojęć na podstawie danego materiału oraz zdolność wyciągania wniosków wybiegających poza materiał doswiadczalny w dziedzine bytu absolutnego. Pierwszą zdolność Kant nazwał "rozsądkiem", drugą zaś "rozumem" w węższym słowa znaczeniu. Stad dwa działy transcendentalnej logiki:
1.teoria rozsądku czyli transcendentalna logika
2.teoria rozumu, czyli transcendentalna dialektyka.
Krytyka umysłu ma razem trzy działy:estetykę , analitykę i dialektykę, czyli teorię zmysłowości, rozsadku i rozumu
Analityka i dialektyka stanowią wprawdzie część tej samej logiki, jednakże związek analityki jest mocniejszy z estetyką niż z dialektyką. One bowiem łącznie stanowią teorię nauki , uzasadnienie wiedzy rzetelnej , zarówno matematycznej , jak przyrodniczej, dialektyka zaś stanowi teorię metafizyki, krytykę wiedzy rzekomej.

TEORIA POZNANIA.

Przestrzeń i czas.( Estetyka transcendentalna)

Podczas gdy rozum wytwarza pojęcia ogólne , zmysły dostarczają nam wyobrazeń jednostkowych Dostarczają ich głownie na drodze receptywnej , gdy stykają sie bezpośrednio z rzeczami i gdy je pobudzają. Wynikiem pobudzania zmysłow przede wszystkim jest wrazenie.
Ale czy poza wrażeniami wyobrażenia nie zawierają żadnego innego czynnika? Owszem - powiada - Kant po wyłączeniu wrażeń zostają w nich jeszce dwa czynniki : przestrzeń i czas. Wszelkich bowiem wyobrażeń doznajemy w przestrzeni i czasie, ale przestrzeń i czas nie sa przedmiotami wrażeń.
Wszelkich bowiem wrażeń doznajemy w przestrzeni i czasie, ale przestrzeń i czas nie sa przedmiotem wrażeń. Można by zarzcić , iż nie należą do wyobrażeń , lecz do pojęć. Jednak nie : cechuje je bowiem nie ogólność , właściwa pojęciom , lecz włąściwa wyobrażeniom jednostkowość.
Przestrzeń jest tylko jedna : gdy mówimy o wielu przestrzeniach, to rozumiemy przez to tylko część jednej przestrzeni; a tak samo i czas jest jeden.
Kant w myśl postawionego zagadnienia starał się wykryć czynniki aprioryczne wiedzy , szukał ich też w wiedzy zmysłowej , w wyobrazeniach ; szukał wyobrażeń które byłyby apriori , a przez to powszechne i pewne.
Wrażenia nie wchodzą tu w grę , są bowiem na wskroś empirycznym czynnikiem poznania; jedynie więc przestrzeń i czs mogą być wyobrazeniami apriori.Kant podjął dowód że tak jest istotnie.		 Dowód ten zawierał dwa argumenty;

a) przestrzen nie jest wyobrażeniem empirycznym , nie jest możliwe , by byla zaczerpnięta z doświadczenia zewnętrznego , gdyż wlasnie odwrotnie , wszelkie doświadczenie zewnętrzne zaklada wyobrażenie przestrzeni.Gdzie nie ma przestrzeni , tam nie może być o czymś "zewnętrznym" czyli leżącym " na zewnątrz" nas ; abyśmy mogli, jak to vzynimy rzeczywiscie , wrażenia rzutować na zewnątrz ; na to musimy już posiadać wyobrażenie przestrzeni

b)przestrzeń jest wyobrażeniem koniecznym . Niepodobna jej usunąć z myśli, można wyobrazić sobie , że nie ma przedmiotów w przestrzeni, ale niepodobna wyobrazić sobie , że nie ma przestrzeni.
Analogicznie przebiega argumentacja Kanta na rzecz aprioryczności czasu.
Czymże wobec tego są przestrzeń i czas , których wyobrażenia nie są empiryczne i konieczne ? Nie są niczym realnym , bo wtedy naturalnym sposobem ich poznania byłby sposób empiryczny , a za to wyobrażenia ich nie miałyby cechy konieczności. Jeśli nie są realne to muszą być idealne ; nie należą do świata rzeczy, lecz pochodzą z naszych zmysłów .Zmysły nasze nie wytwarzają ich z wrażeń, lecz je od siebie dodają.Odbierając bowiem wrażenia , ujmują je w pewien porządek , bądz jako współczesne , bądz jako następujące po sobie. Pierwszy porządek nazywamy przestrzenią , drugi czasem . Dla określenia roli przestrzeni i czasu Kant użył Arystotelesowskich pojęć formy materii, które zastosowal do poznania , mówil że przestrzeń i czas są formami zmysłowości. Materia wyobrażeń jest empiryczna (wrażenia ), ale forma ich (przestrzenna i czasowa) jest a priori.
Wykazanie aprioryczności czasu i przestrzeni stanowiło jednak tylko połowę zadania, jakiego podjął się Kant. Pozostało jeszcze właściwe zadanie transcendentale: wykazać , że formy apriori stosują się do przedmiotów. Tu wywód transcendentalny był prosty:
 Jeżeli przestrzeń i czas są formami , w które ujmujemy wszystko co jest dane zmysłom, to naturalnie zjawiska stosują sie nich; nic nigdy nie może być nam dane , co nie byłoby przestrzenne czy czasowe.Jakimkolwiek rzeczy są same w sobie , w doświadczeniu zjawiają się zawsze jako uformowane przestrzennie i czasowo. Przestrzeń i czas stosują się wszystkich zjawisk i z góry wiadomo , że do wszystkiego muszą się stosować.Ponieważ mają siedlisko w podmiocie , ponieważ są formami subiektywnymi , więc stosują się tylko do zjawisk , ale za to do wszystkich zjawisk.Dlatego też doświadczenie ukazuje zawsze przestrzeń i czas jako realne; natomiast transcendentalna analiza wykazuje , że są idealne; stają się niczym , gdy zechcemy rozważać je niezależnie od doświadczenia i szukać ich w rzeczach samych w sobie.

[ Przestrzeń i czas.]