W filozofii najważniejsze sa pytania!!!

Dzis jest:
15.01.2025r.

Jest to :
15
dzien roku


Informacja.

Moja strona www filozofii

Wyjaśniamy pojęcia:

Transcendentalny

czy

transcendentny

Co to jest :

sąd apriorii
lub
sąd aposteriorii

Protagoras i Pirron

Hume,Berkeley, Kant

Czy przyczynowość istnieje?

Berkeley

Czy istnieje materia?

Condillac i jego posąg

Husserl i Fenomenologia

Krytyka nauki



Pamietaj, że

Prawda , jest córką czasu

a nie autorytetu (Bacon)



Chwytaj dzień,weseląc się dziś , nie dowierzaj przyszłości.(Epikur)

Życie jest tylko odroczonym wyrokiem śmierci(J.Woleński)

Wolny czas jest bowiem dla każdego tyle wart , ile on sam.(Arystoteles)

mysli i ludzie-Kant

Kategorie. Analityka transcendentalna.

Te "formy rozsadku" , zawarte w nim aprori i stanowiące sposoby łączenia wyobrażeń przez rozsądek ,Kant nazwał czystymi pojęciami rozsądku lu kategoriami. Wykaz kategorii był sztuczny. Prawdziwie ważne były kategorie stosunku, zwłaszcza substancja i przyczynowość, do nich też Kant odwoływał się , ilekroć trzeba naukę o kategoriach zilustrować żywym przykładem
Wywód ,że pojęcia są warunkami przedmiotów ("transcendentalny wywód kategorii"), Kant uważał za najtrudniejsze zadanie, jakie kiedykolwiek było postawione filozofii. Mniemał że je postawił trafnie , ale i rozwiązał. Faktycznie złączył on w tym wywodzie sprawę bardzo istotną z powierzchowną. Powierzchowną sprawa był wykaz kategorii, natomiast istotna była myśl:
pojęcia są warunkiem doświadczenia , jażń - warunkiem przedmiotów.
Ta myśl stanowi jądro filozofii Kanta.
Na apriorycznych pojęciach rozsądek opiera aprioryczne zasady. Zasad tych (zasada trwałości substancji , zasada przyczynowości) niepodobna wywieżć ani dedukcyjnie , ani indukcyjnie,(Tu Kant zgadzał się z Hume'm), nie mniej są niezawodne.( tu odbiegał od Hume'a)
Mają one swe poparcie wywód transcendentalny, który polega na wykazaniu , że zasady te sa warunkiem poznania, że bez nich żadne poznanie , a w szczególności doswiadczalne , nie byłoby możliwe, bez nich znalibyśmy jedynie własne przedstawienia w ich subiektywnym przebiegu, one zaś pozwalają przejść od tego subiektywnego porzadku do obiektywnego porządku faktów , z własnych przeżyć wydobyć to co jest doświadczeniem rzeczy.

Przewrót Kopernikański.

Sądy apriori stosują się więc do przedmiotów, a dzieje się to dzięki temu , że przedmioty nie są od tych sądów niezależne, lecz własnie są przez te sądy ukształtowane. To wytłumaczenie sadów syntetycznych apriori osiągnięte zostało za cenę całkowitej przemiany pojęcia przedmiotu. Jak poprzednio o czasie i przestrzeni , tak teraz z kolei i o innych składnikach przedmiotów okazało się że pochodza z podmiotu.Okazało się , że tradycyjne przeciwstawianie podmiotu i przedmiotu było wadliwe; podmiot nie jest przeciwieństwem przedmiotu , lecz warunkiem przedmiotu. Dawne dogmatyczne pojęcie przedmiotu zostało zastapione przez nowe "krytyczne".
Analogicznie wadliwe okazało się tradycyjne przeciwstawianie doświadczenia i apriorycznej myśli: myśl jest bowiem nie przeciwieństwem , lecz zasadniczym składnikiem doświadczenia. Przez ta poprawkę Kant na miejsce starego , dogmatycznego pojęcia doswiadczenia wprowadził pojęcie " krytyczne". Nalezy zaznaczyć że przez doświadczenie Kant rozumiał naukę doświadczalną jaką zbudował Newton. Mniemał że i potoczne doświadczenie jest wytworem tych samych kategorii myślenia co i naukowe. Nie może być inaczej, skoro same przedmioty doświadczenia są wytworem tych kategorii, skoro jak powiada Kant " warunki możliwosci doświadczenia są zarazem warunkami możliwosci przedmiotów doświadczenia".
Żródłem tej przemiany pojęć była przemiana postawy i metody filozoficznej; przedmiotem filozoficznych dociekań przestały być rzeczy , a stało się - poznanie rzeczy. Ta postawa nosi nazwę " krytycyzmu" ( w szerokim znaczeniu) ; a także specjalny wynik osiągnięty przez Kanta przy zastosowaniu tej metody - mianowicie uzależnienie przedmiotu od poznania , doświadczenia od pojęć - bywa nazywama "krytycyzmem". ( w wąskim znaczeniu)
Istotą rozumowania Kanta była taka oto alternatywa: Istnieją dwie drogi, na których można wytłumaczyć zgodność doświadczenia z pojęciami:albo doswiadczenie umożliwia pojęcia , albo pojęcia umożliwiają doświadczenie. Wobec sądów syntetycznych apriori pierwsza droga jest zamknięta , gdyż są niezależne od doświadczenia.Dodać trzeba że tą droga chodziła myśl badawcza , ale bezskutecznie. Druga droga którą wybrał Kant wydawała się paradoksalną i rewolucyjną, wymagała " odwrócenia sposobu myślenia".Był to jak sam Kant nazwał przewrót kopernikański w filozofii.
Kant miał wszakże wzór w naukach ścisłych - matematyce i fizyce , które weszły "na pewną drogę nauki" dopiero wówczas , gdy jej twórcy dokonali analogicznego przewrotu, tzn. uswiadomili sobie czynną rolę umysłu w badaniu rzeczy. Galileusz -pisał Kant - stoczył kule po pochyłe płaszczyżnie z szybkością , którą sam wyznaczył, Torricelli kazał powietrzu utrzymać ciężar , który sam z góry obliczył, twórcy chemii wedle własnego planu ujmowali i zwracali metalom poszczególne składniki; wtedy pojęli że "rozum to tylko rozumie , co sam wytearza wedle własnej inicjatywy". Rozum wyprzedza doświadczenie , stawiając pytania i skłaniając przyrodę aby na nie odpowiedziała:" Zwraca się on do przyrody , aby od niej być pouczonym, wszakże nie jak uczeń , lecz jak sędzia , który ma prawo zmuszać świadków, aby mu odpowiadali na jego pytania."
Dotąd przyjmowano , że całe nasze poznanie musi stosować się do przedmiotów , ale to założenie uniemożliwiało poznanie apriori. " Trzeba raz spróbować , czy czy dla poznania zasad metafizyki nie okaże się korzystniejszym przyjęcie , że przedmoty muszą stosować się do naszego poznania".
" Rzecz ma się tak jak w pierwszym pomyśle Kopernika , który gdy objaśnianie ruchu ciał niebieskich nie udawało się przy założeniu , że cała armia gwiazd krąży dookokła Słońca, spróbował , czy nie uda się lepiej , jeśli każe widzowi krążyć , a natomiast gwiazdy zatrzyma"
Zastosowawszy idee " przewrotu Kopernikańskiego" do filozofii , Kant rozwiązał zadanie jakie sobie postawił. Wytłumaczył jak sa możliwe sądy syntetyczne apriori, a zarazem wytłumaczył jak mozlwe sa nauki , które te sady zawierają , mianowicie matematyka i czyste przyrodoznawstwo. Co wiecej wytłumaczył i to , jak możliwe jest doświadzenie i jak możliwa jest przyroda.Kant rozumiał przez "doswiadczenie" naukę doświadczalną , będącą prawidłowym zespołem sądów, natomiast przez przyrodę rozumiał "prawidłowy " zespół zdarzeń. Prawidłowość Kant tłumaczył jako twór stale działających form umysłu. Tworem tych samych form jest i nauka i przyroda.

[ Krytyka metafizyki ]